(©Envato)
W 75-letniej historii Krakowskiego Towarzystwa Ekonomicznego, a nawet jego tradycji stuletniej – uwzględniając początki tej instytucji w działalności Towarzystwa Ekonomicznego w Krakowie, związani z nią ekonomiści niejednokrotnie wyprzedzali swoje czasy.
W latach 30. XX w., widząc szanse dla Polski w dostosowaniu do międzynarodowego kapitalizmu, postulowali wprowadzenie niskich podatków, utrzymywanie zrównoważonego budżetu i stabilnej waluty, opartej na standardzie złota. Choć Polska dysponowała wówczas sporym potencjałem ekonomicznym, to międzywojenna rzeczywistość – gwałtowny protekcjonizm, odcięcie od rynków i konieczność budżetowych oszczędności – nie pozwoliła wcielić tej wizji w życie. Krakowscy ekonomiści stworzyli „Racjonalny program ekonomiczny dla świata, który nie istniał” – podsumował podczas jubileuszu 75-lecia krakowskiego oddziału PTE prof. UJ Dariusz Grzybek.
Od gospodarki opartej na wiedzy do gospodarki opartej na mądrości
Co aktualnie proponuje PTE? – Przed nami zadanie znalezienia nowego modelu, który umiejętnie będzie łączył wolny rynek, globalizację z potrzebą bezpieczeństwa narodowego, a także skutecznie przeprowadzi nas od gospodarki opartej na wiedzy do gospodarki opartej na mądrości – stwierdza profesor Mączyńska. Przestrzega jednocześnie, że mamy dziś do czynienia z nowym przesileniem cywilizacyjnym związanym z czwartą rewolucją przemysłową. A – jak pokazuje historia – każdemu przesileniu towarzyszą bardzo poważne skutki społeczne i ekonomiczne, nieład i wojny.
– Do niedawna powszechnie zakładano, że proces globalizacji, wytwarzający skomplikowaną sieć powiązań i współzależności biznesowych, odsunie na zawsze w przeszłość klasyczne wojny. Skoro nie ziemia a wiedza jest podstawowym źródłem bogactwa narodów wydaje się, że możemy być co najwyżej świadkami wojen gospodarczych. Niestety, dziś nie możemy mówić o jakiejkolwiek odmiennej trajektorii procesów opisujących zachodzącą rewolucję. Żyliśmy w ułudzie – uzmysławia profesor Mączyńska. Racjonalność ponownie rozminęła się z rzeczywistością.
Współczesny świat targany wieloma kryzysami – porządku globalnego, globalizacji, neoliberalizmu, zadłużenia, demograficznego, klimatycznego i wielu innych – to de facto kryzysowa multiplikacja. Co jest tego przyczyną? Prof. Mączyńska uważa, że u podstaw naszej niemocy leży niedobór mądrości w tym, jak organizujemy życie polityczne, społeczne i ekonomiczne. – Żyjemy w natłoku informacji, za którą nie nadąża wiedza, a za wiedzą nie nadąża mądrość. Ta ostatnia stwarzałaby możliwość proponowania skutecznych rozwiązań współczesnych kryzysów. Co więcej – żyjemy w iluzji wiedzy, zamykając się w kręgach podobnie do nas myślących i samopotwierdzających się kanałów informacyjnych.
Porzucenie podziałów, także w ekonomii
To nie jedyne spośród współczesnych wyzwań stojących przed polskimi ekonomistami. Prezes PTE prof. Marian Gorynia wskazuje na potrzebę zmiany sposobu uprawiania nauk ekonomicznych. W jego opinii warto rozważyć porzucenie dotychczasowego podziału ekonomii na dyscypliny takie jak: ekonomia i finanse, nauki o zarządzaniu i jakości, geografia społeczno-ekonomiczna i gospodarka przestrzenna – i włączenie ich do jednej, szerszej dyscypliny – nauki ekonomiczne. Poleca pod rozwagę czy trzymanie się sztywnego podejścia do granic między naukami ekonomicznymi a innymi fragmentami wiedzy nie przynosi więcej szkód niż pożytku.
Prezes PTE dodaje, że przyszłość nauk ekonomicznych obecnie uwarunkowana jest wojną w Ukrainie, która będzie miała dalekosiężne konsekwencje. Pociągnie za sobą spadek dobrobytu w skali świata, wzrost wydatków na zbrojenia, opóźnienia w osiąganiu wyznaczonych celów polityki klimatycznej i środowiskowej. – Perspektywa, w której racjonalność globalna i dobro wspólne stanowią podstawowy wyznacznik działań publicznych, w której priorytetem jest zrównoważone podejście do rozwoju gospodarczego i której potrzebę tak wyraźnie uwydatnił kryzys pandemiczny, wydaje się niestety oddalać – konkluduje.
Konferencja jubileuszowa krakowskiego PTE „Polskie Towarzystwo Ekonomiczne – wczoraj, dziś i jutro” odbyła się 18 marca w Hotelu Europejskim w Krakowie. Głównym partnerem Konferencji Jubileuszowej było Województwo Małopolskie. Obserwator Finansowy był patronem medialnym wydarzenia.
Na podstawie materiałów PTE (R. Kowalski, J. Tomala, prof. M. Urbaniec) opracowała Anna Słabosz-Pawłowska
